Het koude crematorium - József Debreczeni
Toen journalist en dichter József Debreczeni in Auschwitz aankwam was zijn levensverwachting vijfenveertig minuten. Dat was de tijd die de nazi’s nodig hadden om de halfdode gevangenen in groepen te sorteren en naar de gaskamers te sturen. Nadat hij de selectie had overleefd kwam hij via diverse Auschwitzkampen in ‘het koude crematorium’ terecht, het ‘ziekenhuis’ in werkkamp Dörnhau, waar gevangenen die te zwak waren om te werken op hun executie wachtten.
Het koude crematorium verscheen voor het eerst in 1950 en was het eerste boek in communistisch Oost-Europa dat het ware gezicht van de Holocaust liet zien. Met nietsontziende precisie beschrijft Debreczeni de sociale orde en de mechanismen van ontmenselijking in de kampen. Meer dan zeventig jaar later wordt dit literaire meesterwerk wereldwijd vertaald.